جالب است بدانید که ایران دارای 41788 کوه دارای نام می باشد. توصیف و حتی نام بردن از این تعداد کوه نه تنها در یک مقاله بلکه شاید به هزاران مطلب نیازمند باشد، با این حال در این نوشته به معرفی برخی از محبوبترین کوه های ایران به همراه ارایه راهنمایصعود و تصاویر پرداخته ایم که می تواند برای علاقمندان به کوهنوردی و طبیعت مفید واقع شود.
دماوند
دماوند به عنوان بخشی از تاریخ ایران نقش اساسی در ادبیات و اسطورها دارد، به طوری که آنرا خانه سیمرغ می دانند. همچنین در داستان آرش کمانگیر، این طور آمده است که تیری که او انداخت از بلندای این کوه گذشت تا به مرز ایران رسید. آخرین بررسی ها انجام شده توسط پژوهشگران سازمان نقشه برداری کشور در سال ۱۳۸۶ نشان داد که ارتفاع کوه دماوند ۵۶۰۹.۲۰ متر می باشد. این در حالیست که پیش از این ارتفاع این کوه ۵۶۷۰ متر ذکر میشد.
علم کوه با ارتفاع 4848 متر به عنوان دومین قله بلند ایران و به دلیل وجود دیواره شمالی آن در سمت علم چال همچنین به عنوان فنی ترین قله در بین کوه های ایران شناخته می شود.
علمکوه کوهی در شمال ایران است که دومین کوه بلند ایران پس از کوه دماوند است. این کوه زیبا به دلیل جاذبه های ویژه آن مانند یخچالها، دیواره شمالی با عظمت، منطقه زیبای هسارچال (حصارچال) به عنوان یک نماد در کوهنوردی کشور به حساب می رود. در این نوشته به موضوعات گوناگون پیرامون این قله از قبیل ارتفاع، مسیرهای مختلف صعود، نکات، نقشه و سایر موارد خواهیم پرداخت.
سبلان یا ، سولطان ساوالان سومین قله بلند ایران زمین به ارتفاع ۴۸۱۱ متر که بلندترین قله استان اردبیل است . کوه سبلان آتشفشانی خفته دارد و از زیباترین کوههای سرزمینمان است. از دیدنی های این کوه می باید به دریاچه زیبای قله، یخچال شمالی سبلان، پیست اسکی آلوارس، و صد البته آبگرم های فراموش نشدنی دامنه های سبلان که محل جلوس زرتشت پیامبر ایرانی دانست اشاره کرد.
کوه هزار ، یا هزاران کوهی است در استان کرمان که در بخش راین در جنوب این شهرستان قرار دارد و بلندترین قله استان کرمان میباشد.
ارتفاع آن با اندازهگیری دقیق بهوسیله دستگاه جی پی اس ۴۵۰۱ متر برآورد شده است. وجه تسمیه نام کوه به دلیل فراواني وجود گياهان معطر و داروئي گوناگوني است كه قبلا به هزارگياه معروف بوده و وجود بلبلان خوش آواز در کوهپایه آن می باشد.
قله سیاه کمان به ارتفاع ۴۴۷۲ متر در منطقه تخت سلیمان و علم کوه(استان مازندران* واقع شده است. این کوه در اتصال با قلل پسنده کوه و چالون قرار دارد. از طریق چالون نیز به سیاه سنگ، شاخک و علم کوه متصل می شود.
قله قاش مستان یا بیژن ۳ بلندترین قله رشتهکوه دنا و نیز رشتهکوه بزرگ زاگرس میباشد. رشتهکوه دنا، بلندترین کوه و بزرگترین چینخوردگیِ رشتهکوه بزرگ زاگرس محسوب میگردد.این قله به عنوان مرتفع ترین کوه استان کهکیلویه و بویراحمد نیز شناخته می شود و از این روی در بین قلل سیمرغ جای دارد.
کوه لاله زار به ارتفاع ۴۳۷۴ متر به عنوان سومین قله استان کرمان شناخته می شود. این قله در شمال شهرستان رابر و نزدیک به روستای چهرن و در مجاور شهر لاله زار، در ۴۰ کیلومتری شمال شرقی شهر بافت قرار دارد. از سایر قلل کرمان می توان به هزار و کوه شاه اشاره کرد.
بر خلاف تصور بسیاری از مردم، کوه دنا در واقع یک کوه منفرد نیست بلکهرشته کوهی در زاگرس می باشد. رشته کوه دنا شامل ۴۹ قله بالاتر از ۴۰۰۰ متر است که بام آن بیژن ۳ یا قاش مستان ۴۴۵۹ متر ارتفاع دارد.
خلنو ، بلندترین قله البرز مرکزی و یکی از زیباترین قلل این منطقه می باشد. این قله همچنین مرتفع ترین قله استان تهران به شمار می رود. قله خلنو تقریبا در قلب البرز مرکزی قرار دارد.
خلنو، از جنوب به شمشک و رودبار قصران، از شمال به درهٔ رودخانه وارنگرود، از شرق به دشت لار (محدوده لواسانات) و از غرب به وسیلهٔ خطالرأس هرزهکوه به درهٔ رودخانه کرج متصل میشود. این قله سرچشمه اصلی رودخانهٔ وارنگرود بوده که سرچشمه و منبع اصلی دریاچهٔ سد کرج است.
آزاد کوه با ارتفاع ۴۳۵۵ متر، در رتبه دوم بلندترین کوههای البرز مرکزی پس از خلنو قرار دارد. نام دیگر این کوه نیز شاهزاده کج گردن است. از سوی برخی از کوهنوردان نیز به این کوه لقب مرد البرز داده شده است.
قله برج در قلب البرز مرکزی به ارتفاع ۴۳۲۵ متر (در بعضی منابع به ۴۲۸۰ متر نیز اشاره شده) واقع شده است. این کوه در حقیقت قله فرعی در مسیر معمول صعود به خلنو می باشد. برج از سمت غرب در ابتدای خط الراس هرزه کوه ها واقع شده است. در امتداد شمال این قله پس از اندکی فرود تیغه های ژاندارم (ژاندارک) و در سمت جنوب این کوه نیز دره دریوک قرار گرفته است که پس از یک افت نسبتا زیاد و صعود مجدد به قلل سرکچال ختم می شود. در سمت شرق برج نیز خط گردنه ورزا و پس از آن قلل جانستون و خرسنگ قرار دارند. در سمت شمال غرب این قله می توانید دره وارنگه رود را مشاهده کنید.
قله سرکچال را باید از محبوب ترین قلل البرز مرکزی دانست که دلیل آن دسترسی خوب و امکان صعود آن به صورت یکروزه از تهران و نیز چشم اندازی عالی به سراسر البرز می باشد. این کوه از سمت شمال به دره دریوک و خط الراس هرزه کوهها ، از سمت جنوب به منطقه فشم ، قله سرلجنی و قله آبک ، از سمت غرب از طریق یک خط الراس به قله کلون بسته و از سمت شرق از طریق شانه شرقی به منطقه لالون ختم می شود.
قله پسند کوه (پسنده کوه تلفظ می شود) یکی از زیباترین قلل منطقه تخت سلیمان است که در زیر سایه علم کوه قرار دارد. پسندکوه این توانایی را دارد که با یک نگاه هر رهگذری را عاشق خود کند و احتمالا همین دلیل نامگذاریش بوده است. این کوه را می توان از حسن کیف و روبارک مشاهده کرد که با فرم زیبای خود دعوت کننده مشتاقان کوهنوردی می باشد.
قله خرسنگ در منطقه رودبار قصران و مجاور جاده فشم به گرمابدر واقع شده است. این کوه دارای دو قله می باشد که قله شمالی با ارتفاع ۳۷۶۰ (در بعضی منابع۳۸۵۰) متر و قله جنوبی (اصلی) با ارتفاع تقریبی ۳۹۵۰ متر را در بر می گیرد.
واژه خرسنگ ترکیب دو کلمه خر به معنای بزرگ و سنگ است که نشان از فرم این قله دارد.
جانستون یکی از قلل البرز مرکزی می باشد که در منطقه فشم، رودبار قصران و در مجاورت روستای آبنیک قرار گرفته است. از دیگر کوه های نزدیک به این قله می توان به مجموعه خرسنگ در سمت شرق و گردنه ورزاب و قله برج در سمت غرب آن اشاره داشت. قله جانستون در خط الراسی واقع شده است که خاتون بارگاه را به برج متصل می نماید. از طریق قله برج نیز می توان به سایر قلل البرز مانند خلنو یا خط الراس هرزه کوه ها دست یافت.
سیالان یا سیاهلان ، بلندترین کوه استان قزوین به ارتفاع ۴۱۷۵ متر می باشد. این کوه در مرز استانهای مازندران و قزوین قرار گرفته است.
کوه سیالان از جنوب به منطقه رودبار الموت و از شمال به دره دوهزار تنکابن در مازندران اشراف دارد. این کوه دارای دو جانپناه یکی در سمت جنوب و دیگری در سمت شمال می باشد. همچنین دارای چند مسیر صعود معمول می باشد.
قله کلون بستک یکی از در دسترس ترین قلل البرز مرکزی به ارتفاع ۴۱۸۰ متر می باشد. این کوه در شمال منطقه دربند سر واقع شده است. نزدیکی آن به گردنه دیزین باعث میشود که محلی مناسب برای یک صعود آسان به ارتفاع بالاتر از ۴۰۰۰ متری باشد. همچنین از آن برای هم هواییصعود به دماوند به خصوص در فصول گرم سال استفاده میشود.
شاه البرز، نام رشتهکوه و قلهای است در البرز به ارتفاع ۴۱۷۰ متر. این رشتهکوه، مرز طبیعی استانهای البرز و قزوین را تشکیل میدهد. دامنهٔ جنوبی آن به درهٔ طالقان از استان البرز و دامنهٔ شمالی آن به درهٔ الموت از استان قزوین مشرف است.
خط الراس دو برار به طول تقریبی ۶۵ کیلومتر مانند دیواری در بین جاده هراز و فیروزکوه واقع شده است. این خط الراس دارای ۳۵ قله اصلی و فرعی و ۸ قله بالاتر از ۴۰۰۰ متر می باشد. از ویژگی های خاص خط الراس دو برار می توان به کیلومترها دست به سنگ در مسیر پیمایش آن اشاره کرد. در این نوشته به معرفی این برنامه، ویژگی های آن، قلل مختلف و نکات مهمی که در پیمایش مسیر به یاد داشته باشید می پردازیم. در نهایت نیز گزارش کوتاهی از پیمایش خط الراس ارایه می گردد. این برنامه یکی از جذاب ترین پیمایش های خط الراسی است که در کوهنوردی ایران می توان اجرا کرد.
زرد کوه را بایست پس از کوه دنا دوم رشته بلند سلسله جبال زاگرس دانست. این رشته کوه با طول تقریبی ۱۲۳ کیلومتر و عرض متوسط ۲۰ کیلومتر، از منطقه شهرکرد شروع شده و تا روستای کاج واقع در منطقه کوهرنگ پایان می یابد. بلندترین قله زردکوه، کلونچی به ارتفاع ۴۲۲۵ متر، نام دارد.
ارتفاعات شیرکوه در قسمت جنوبی استان یزد در مرکز ایران واقع شده است و جزء یکی از ۱۵۱۵ قله ی برجسته ی جهان به شمار می آید. با اینکه برخی از آن به عنوان کوه های منفرد یاد می کنند، برخی دیگر آن را بخشی از رشته کوه مرکزی به شمار می آورند. ارتفاع آن از سطح دریا ۴۰۷۵ متر است و اطراف این کوه سراسر کویر و بیابان است. علت نامگذاری شیرکوه این است که از دور مانند شیری خفته بر دستانش به نظر می رسد. قله ی شیرکوه به دلیل تامین کردن آب روستاهای اطراف تفت و مهریز، نعمت الهی برای اهالی محسوب می شود. به علاوه سبب شده تا آب و هوای این مناطق سردسیر و خنک تر باشد.
قله ی شاهان کوه بلند ترین قله ی استان اصفهان است با ارتفاع ۴۰۴۰ متر از سطح آب های آزاد، که در ۲۰ کیلومتری فریدون شهر واقع شده است. این کوه بر روی خط الراسی نعلی شکل قرار گرفته است. جهت اصلی این خط الراس نعل شکل، شمال غربی- جنوب شرقی است. از کوه هایی تشکیل شده که از شرق به غرب عبارت اند از: کوه دری، کوه دودکشان، کوه چال روغن، شاهان کوه، کوه جه جر، کوه گورمیشان، کوه لاشوم، برد خیمه، کوه چال میشان و کوه مارک. در منطقه شاهانکوه، کوه گورمیشان و کوه لاشوم تراکم زیادی از قله ها را می توان دید. به دلیل شکل این خط الراس، یخچال ها و دره سنگی موجود، مجموعه ی خوبی را صعود های زمستانه به شمار می آید.
قله کهار به ارتفاع ۴۰۵۰ متر از زیباترین قلل البرز است که بادهای آن در بین کوهنوردان معروف می باشد. زیبایی خاص منطقه کهار به خصوص در فصل پاییز هر علاقمند به طبیعت را مجذوب خود خواهد کرد.
قله کهار در رشته کوه البرز و در کناره های جاده چالوس قرار گرفته است. کهار از سمت شمال غربی مشرف به منطقه طالقان، از سمت شمالی خط الرس شرقی آن مشرف به گردنه عسلک می باشد. این کوه در جهت جنوب غربی به قله ناز و از سمت شمال به ونتار متصل میشود. این قله بر بام روستای کلوان قرار گرفته است.
کوه بل مرتفع ترین قله استان فارس و از مجموعه قلل طرح سیمرغ کوهنوردی می باشد. این قله در منطقه زاگرس مرکزی و در بخش مرکزی شهرستان اقلید واقع شده است.
در مورد ارتفاع این قله برخی اختلاف نظرها وجود دارد. در بیشتر منابع به ارتفاع ۴۰۵۰ متر اشاره کرده اند اما ارتفاع ۳۹۶۰ متر نیز توسط جی پی اس کوهنوردان ثبت گردیده است.
قله مهرچال از ارتفاعات البرز مرکزی می باشد که در شمال منطقه امامه و جنوب گرمابدر واقع شده است. از مشهورترین قلل همجوار مهرچال می توان به پیرزن کلوم و آتش کوه اشاره کرد.
قلل سه گانه همهن به ارتفاع ۳۶۰۰ متر، پیرزن کلوم به ارتفاع ۳۸۴۰ متر و مهرچال به ارتفاع ۳۹۱۲ متر در یک خط الراس نعلی شکل واقع شده اند. مهرچال همچنین از طریق یک گردنه نسبتا وسیع به قله آتش کوه و از آن طریق به کوههای منطقه گرچال مانند ساکا و ریزان متصل می گردد. مهرچال در لغت به معنای محل پرستش مهر است که دلیل این نامگذاری وجود یک اتشگاه قدیمی دراین منطقه ذکر شده است.
قله شاهوار با ارتفاع ۳۹۴۵ متر به عنوان بلندترین قله استان سمنان شناخته می شود. این قله در حقیقت یک مخروط عظیم و خوابیده است که بخشی از رشته کوه البرز می باشد. این کوه در شمال شهرستان شاهرود و شرق شهرستان تاش و غرب روستای ابرسج و در جنوب روستای سیاه مرز کوه جا گرفته است.
قله گاوکشان با ارتفاع ۳۸۱۸ متر به عنوان بلندترین قله استان گلستان شناخته می شود. این قله در رشته کوه گاوکشان که به نام کهکشان یا شاهکوه نیز شناخته میشود، قرار گرفته است. خط الراس گاوکشان دارای طول تقریبی ۱۵ کیلومتر می باشد که از غرب به شرق امتداد یافته و قسمتی از البرز شرقی به شمار می رود. خط الراس گاوکشان در واقع مرز طبیعی بین استان گلستان و سمنان به شمار می رود.
قله سماموس (سُماموس) یا قله سمام نام قله ایست با ۳۶۸۹ متر ارتفاع، مرتفعترین قلهٔ مشرف به دریای خزر و بلندترین قلهٔ گیلان است.
قله سماموس در استان گیلان و ارتفاعات مشرف به منطقه رامسر واقع شده است. این کوه بلندترین قله در جوار نیز میباشد. سماموس در بلندای منطقه جواهرده و لپاسر قرار دارد. قله در جنوب کلاچای و رامسر مرز جنگل های شمال و دره اشکور قراردارد. قله سماموس و قله شرقی آن توسط خط الرأس جنوبی خود به قله گردبن با ارتفاع ۳۳۰۰ متر و سپس در امتداد جنوب کوه بزابن و قله بزرگ خشچال متصل می گردد.
قله پاشوره یکی از زیباترین قلل حاشیه جاده هراز و در مرز البرز غربی به ارتفاع ۳۸۷۰ می باشد. قله هلزم به ارتفاع ۳۹۱۰ متر در بین قله پاشوره و قله لهرک قرار گرفته است که به نوعی مرتفع ترین قله خط الراس پاشوره می باشد. هلزم در سمت جنوب جاده هراز و شمال جاده لاسم-فیروزکوه واقع شده و از سایر کوههای مشهور این منطقه می توان به خط الراس دوبرار و دماوند اشاره نمود.
قله يخچال همدان با ارتفاع ۳۵۸۰ متر يکي از کوه هاي معروف استان همدان و بلند ترين قله رشته کوه الوند به شمار مي رود. در قسمت جنوبي سلسله جبال رشته کوه الوند همدان قرار دارد. کوهنوردان زيادي براي صعود از آن به استان همدان سفر مي کنند.
آتش کوه از قلل البرز مرکزی به شمار می رود. این قله در ناحیه لواسانات و روستای افجه واقع شده است. آتش کوه از قلل منطقه گرچال یا گیاه چال محسوب می گردد. این ناحیه همچنین به عنوان دشت هویج نیز مشهور است که یکی از مقاصد محبوب طبیعت گردی می باشد. منطقه گرچال دارای چند قله دیگر نیز هست که از بین آنها می توان به ساکا، ریزان و پرسون اشاره کرد.
قله دومیر به ارتفاع ۳۴۵۰ متر بلندترین قله استان مرکزی است. این کوه در ۳۴ کیلومتری شرق شهر دلیجان و در ۳۵ کیلومتری غرب کاشان قرار دارد. از مناطق مجاور دومیر می توان به روستای قلهر در جنوب غربی، روستای نشلج در شمال، روستای مراق در شرق و روستای مزوش در غرب آن اشاره نمود. از ارتفاعات نزدیک این منطقه می توان به قله برف انبار قم اشاره کرد.
کوه زیبای بلقیس به ارتفاع ۳۳۴۳ متر به عنوان بلندترین قله استان زنجان شناخته می شود. از ویژگی های خاص این قله می توان به وجود استحکامات و قلعه تخت بلقیس بر روی آن اشاره کرد. قله بلقیس در حقیقت دو قله است که ارتفاع یکی ۳۳۲۰ و ارتفاع دیگری ۳۳۴۳ متر می باشد. قله بلیقس که در واقع به بالقیز به معنای عسل دختر است.
قله شیرباد به دلیل بادهای آن در طول سال به این نام لقب گرفته است. این کوه با ارتفاع ۳۳۰۹ متر، بلندترین قله استان خراسان رضویمی باشد. قله شیرباد از سمت شمال به دره نهل زشک و دره دولت آباد شهرستان گلبهار و در سمت جنوب به روستای بوژان در نزدیکی شهر نیشابور منتهی می شود. پیست اسکی شیرباد نیز به عنوان یکی از پیست های اسکی ایران در حال خدمت رسانی به علاقمندان این رشته ورزشی است.
قله برف انبار به عنوان بلندترین قله استان قم به ارتفاع ۳۲۲۴ متر شناخته می شود. این کوه در ۶۰ کیلومتری جنوب شهر قم واقع شده است. وجود دره ای به عمق ۶۰۰ متر در کنار قله باعث شده که برف زیادی در زمستان در این قسمت انباشته شود، که احتمالا دلیل نامگذاری کوه نیز همین بوده است.