مقبل هنرپژوه ، از برده زرد تا لوتسه

حفظ نام نسل های قبلی کوهنوردی کشور همواره باعث می شود بدانیم از کجا آمده ایم. مقبل هنرپژوه نیز یکی از دوست داشتنی ترین نامهاست که یادش هیچ وقت فراموش نمی شود.

مقبل در تیر ماه سال 1362 در شهر بوکان چشم به جهان گشود و از همان سنین کودکی عاشق طبیعت و به خصوص کوهستان شد. وی در یازده سالگی شروع به ورزشهای رزمی مانند کونگ فو و کاراته کرد اما گویی سرنوشتش با کوهستان گره خورده بود و پس از دو سال این رشته ها را کنار گذاشت.

اولین گامهای مقبل هنرپژوه در کوه های نزدیک محل سکونتش مانند برده زرد، ترغه و بیژنگ آغاز شد و در همین کوه ها بود که فهمید کوهنوردی می تواند نیازهای روحی و جسمیش را پاسخگو باشد.

پس از قدری کسب تجربه و تهیه وسایل کوهنوردی نیز به سراغ سایر قلل مرتفع ایران مانند دماوند، سبلان، علم کوه، الوند، قندیل، دنا، اشتران کوه، چهل چشمه و… رفت و از آنها صعود کرد و در همین دوران هم با شرکت در کلاسهای کوهنوردی و سنگنوردی تلاش کرد دانش خود را در این زمینه افزایش دهد.

آشنایی با اوراز

در آن دوران اردوهای هیمالیانوردی که توسط فدارسیون کوهنوردی برگزار می شد جذابیت زیادی داشت و همه جوانهایی که کوهنوردی را به شکل جدی دنبال می کردند سعی داشتند در این اردوها شرکت کرده و عملکرد خوبی نشان دهند. در آن دوره مستندهای صعود تیم ملی به اورست و سایر قلل در بهترین تایم های تلویزیون پخش می شد و حمایت مالی از تیم برای صعود به بلندترین قلل دنیا وجود داشت که تا پیش از آن رویاگونه به نظر می رسید و همین هم باعث جذاب بودن این اردوها می شد. همه تلاش می کردند تا به بهترین سطح ممکن برسند.

مقبل نیز از این قاعده مستثنی نبود. او در سال 1379 در اردوهای تیم ملی شرکت کرد و عزمش را جزم نمود تا به تیم ملی راه یابد و به کوه های بلندجهان از این طریق سرک بکشد. در همان سال بود که با محمد اوراز آشنا شد. اوراز از اولین کوهنوردان ایرانی بود که توانستند به اورست صعود کنند و این برای مقبل فرصت خوبی بود تا با تجارب جدید آشنا شود.

هنرپژوه در سال 1380 به عضویت به عضویت تیم ملی در آمد و به تیم صعود لوتسه پیوست. لوتسه، همسایه اورست با ارتفاع 8516 متر چهارمین کوه جهان است که تا آن زمان پای هیچ ایرانی به قله آن نرسیده بود. این یک شروع رویایی برای مقبل بلندپرواز بود و توانست خودش را در آن ثابت کند.

در فصل پیش از بارشهای موسمی و در بهار سال 1381 تیم ملی کوهنوردی توانست از مسیر دهلیز غربی به قله لوتسه برسد و هنرپژوه نیز به همراه این تیم که دیگر در صعودهای بلند با تجربه شده بود به قله صعود کرد. وی 18 سال سن داشت و همین هم باعث شد به عنوان جوانترین صعودکننده به قله لوتسه تا آن زمان شناخته شود.

این رکورد تا سال 2011 نیز پابرجا بود. در سال 2011 آرجون واجپای از هند متولد 9 ژوئن 1993 توانست در تاریخ 20 می 2011 به قله لوتسه برسد و رکورد جوانترین نفر را با سن 17 سال و 11 ماه و 16 روز از آن خود کرد. با توجه به آخرین آمار این رکورد نیز توسط نیما رینجی شرپا شکسته شد. این شرپا در سال 2023 با 17 سال و 35 روز سن توانست به قله اورست و لوتسه صعود کند.

مقبل در سال 1382 نیز به عضویت تیم ملی انتخاب شد که هدفش صعود اولین تیم بانوان و آقایان ایران به قله اورست بود اما این برنامه به دلیل مشکلات مالی به تاخیر افتاد و سپس برنامه گاشربروم یک اجرا گردید که …

گاشربروم یک

این بار اما تلخ بود. 25 شهریور، استاد و شاگرد (اوراز و مقبل) در ارتفاع 7800 متری در حال صعود بودند که یک حادثه باعث سقوط و سرخوردن هر دو نفر می شود. در بعضی منابع دلیل این سرخوردن، بهمن عنوان شده است. در هر صورت هر دو نفر زیر برف مدفون نشده و پس از پیدا شدن توسط تیم پشتیبانی به نظر می رسد که اوراز مشکلی از ناحیه سر نداشته اما از ناحیه کمر به شدت آسیب دیده است. به نقل از وبلاگ پزشکی کوهستان در مرحله انتقال مسدوم به کمپ 3، اوراز یک بار دیگر سر می خورد و این بار دچار آسیب دیدگی شدید و خونریزی در ناحیه سر می شود. با توجه به شرایط پانسمان و رسیدگی به نفرات ساعت ها طول می کشد. شرایط بد جوی نیز مزید بر علت می شود تا عملیات امداد با کندی پیش برود و با این وجود هم تیم تمام تلاش خود را برای نجات افراد مصدوم انجام می دهد. نهایتا اوراز به بیمارستان شفای اسلام آباد منتقل شد و پس از چند روز درگذشت اما مقبل نجات پیدا کرد.

مقبل هم در این برنامه آسیب دید و مدت ها طول کشید تا بهبود یابد اما این آسیب دیدگی مانع ادامه کوهنوردی نشد. پس از بازیابی سلامتی و در همان سال 1383 به عنوان سرپرست تیم جوانان راهی قله آرارات ترکیه شد و سپس در تابستان 1384 توانست به قله اسپانتیک (ارتفاع 7027 متر) با سرپرستی رضا زارعی صعود کند. در اسپانتیک وظیفه فیلم برداری از صعود به هنرپژوه واگذار شده بود.

صعودهای برون مرزی تنها وادی فعالیت هنرپژوه نبود و او در داخل کشور نیز در زمینه صعود و آموزش فعالیت می کرد.

مقبل به خوبی جای استاد فقیدش را پر کرده بود و به آموزش جوانان علاقمند در زمینه های مختلف کوهنورد به خصوص در غرب کشور پرداخت.

در تابستان ۱۳۸۴ برای اولین بار همراه با چندی از کوهنوردان، غار «کونه کوترقلایچی» در حومه بوکان با عمق ۱۵۰ متر را شناسایی کرد و در فصل پاییز همان سال با عده ای از کوهنوردان سنندج، نقده و مهاباد جهت گشایش مسیری نو بر روی دیواره ۶۰۰ متری قندیل تلاش وافری داشت.

پاییز رفت

24 آبان 1386 روز تلخی در تاریخ کوهنوردی کشور است. کوه برده زرد بوکان در فاصله پنج کیلومتری این شهر همان جایی بود که مقبل کوهنوردی شروع کرده بود و در آن رشد کرد. این کوهنورد که هنوز هم سنی نداشت در 15 آبان 1386 هنگام آموزش کوهنوردی از ارتفاعات برده زرد حدود 8 متر سقوط کرد و به بیمارستان منتقل شد. او به اغما رفت و 9 روز بعد در بیمارستان عارفیان ارومیه درگذشت. پیکر وی را در بلندای کوه برده زرد، نزدیک قله کوه به خاک سپردند.

یک خاطره

مقبل در اردوهای سال 1385 فدراسیون در اردوی صعود الوند و کلاغ لان مربی تیم ما بود. پس از پایان اردو برای ما صحبت کرد و نظرش را درباره کوهنوردی گفت. او عقیده داشت که کوهنوردان سه دسته هستند، آنها که عاشق کوهند، آنها که از شهر گریزانند، و آنها که هم عاشق کوه هستند و هم از شهر گریزان. برای این دسته سوم هیچ مفری نیست. یادش گرامی

تحصیلات

تحصیلات ابتدایی تا پایان متوسطه را در بوکان به پایان رساند و در سال ۱۳۸۰ در رشته الکترونیک دیپلم گرفت و در همان سال در دانشگاه ارومیه پذیرفته شد ولی تحصیلش پس از سه ترم به علت عضویت در تیم ملی و شرکت در اردوها ناتمام ماند، در سال ۱۳۸۳ در رشته کارشناسی تربیت بدنی دانشگاه آزاد ارومیه مشغول تحصیل شد.