آیا آلرژی به گندم همان سلیاک است؟

بیماری سلیاک و حساسیت به گلوتن، دو واکنش متفاوت بدن به پروتئین گلوتن است که در دانه‌های گندم، جو و دانه‌های چاودار یافت می‌شود. با این‌ حال، علائم هر دو بیماری بسیار مشابه یا حتی می‌شود گفت تقریبا یکسان هستند به طوری که تشخیص تفاوت بین این دو مورد بدون انجام آزمایش‌های پزشکی لازم تقریبا غیرممکن است.

سوال اساسی این است که آیا آلرژی به گندم همان سلیاک است یا این دو از هم متفاوتند؟ در ادامه این مطلب از کتابه کاله همراه ما باشید تا جزئیات بیشتری در خصوص حساسیت به گندم و بیماری سلیاک بدانید.

بیماری سلیاک زمانی رخ می‌دهد که گلوتن سیستم ایمنی بدن شما را تحریک می‌کند تا به پوشش روده کوچک شما حمله کند. آسیب روده‌ای که آتروفی پرز (Atrophy Villous) نامیده می‌شود، می‌تواند باعث سوء تغذیه و شرایطی مانند پوکی‌استخوان شود. در موارد نادر حتی می‌تواند منجر به سرطان شود.

بیماری سلیاک ماهیت خودایمنی دارد، به این معنی که گلوتن مستقیما باعث آسیب نمی‌شود. در عوض، واکنش سیستم ایمنی بدن شما به پروتئین گلوتن باعث تحریک گلبول‌های سفید خون شده که منجر به‌ حمله سیستم ایمنی به پوشش روده کوچک می‌شود.

در صورت ابتلا به بیماری سلیاک خوردن گلوتن باعث ایجاد پاسخ ایمنی در روده کوچک شما می‌شود. با گذشت زمان، این واکنش به پوشش روده کوچک شما آسیب می‌رساند و از جذب برخی از مواد مغذی جلوگیری می‌کند. آسیب روده اغلب باعث اسهال، خستگی، کاهش وزن، نفخ و کم‌خونی می‌شود و می‌تواند منجر به مشکلات جدی شود.

در مورد کودکان مشکل سوء جذب، علاوه بر علائمی که در بزرگسالان مشاهده می‌شود، می‌تواند بر رشد و تکامل آن‌ها هم تاثیر بگذارد.

به‌ طور کلی، درمانی برای بیماری سلیاک وجود ندارد. اما برای اکثر افراد، پیروی از یک رژیم غذایی بدون گلوتن می‌تواند به بهبود علائم و حل مشکلات روده کمک کند.

فهرست مطالب:

آلرژی به گندم و غلات

آلرژی‌های غذایی بسیار شایع هستند و میلیون‌ها بزرگسال و کودک را تحت تاثیر قرار می‌دهند. آلرژی به گندم شایع‌ترین نوع آلرژی به غلات است و در صدر لیست غذاهایی با بیش‌ترین واکنش‌های آلرژیک قرار دارد. اما گندم تنها غلات حساسیت‌زا نیستند. ذرت، جو و دانه‌های چاودار هم می‌توانند موجب بروز واکنش‌های آلرژیک در برخی افراد شوند که در برخی موارد می‌توانند به‌شدت خطرناک باشند.

اگرچه اکثر آلرژی‌های غلات در سال‌های ابتدایی زندگی بروز پیدا می‌کند، اما ذکر این نکته ضروری است که آلرژی به غلات می‌تواند در هر سنی ایجاد شود. حتی در افرادی که بدن آن‌ها قبلا نسبت به مصرف غلات واکنش آلرژیک نداشته است، می‌تواند در سنین بالاتر ایجاد شود.

در ادامه، در مورد نحوه تشخیص علائم آلرژی به غلات، نحوه عملکرد آن‌ها و اقداماتی که می‌توان برای حذف برخی از غلات از رژیم غذایی خود در صورت آلرژی انجام داد، بیشتر توضیح خواهیم داد.

واکنش‌های آلرژیک به غلات شامل علائم مشترکی هستند که در فاصله چند دقیقه تا چند ساعت پس از مصرف ایجاد می‌شوند.

علائم آلرژی به گندم و غلات

علائم شایع یک واکنش آلرژیک عبارت‌اند از:

• خارش دهان یا گلو
• تورم لب یا گلو
• کهیر یا خارش پوست
• دشواری در تنفس
• استفراغ و یا اسهال

آنافیلاکسی زمانی اتفاق می‌افتد که یک واکنش آلرژیک بیش از یک سیستم بدن را تحت تاثیر قرار دهد (به‌عنوان‌مثال، جوش و التهابات پوستی یا کهیر و مشکلات تنفسی)، یا زمانی که فشارخون به طور ناگهانی کاهش می‌یابد که می‌تواند باعث ازدست‌دادن هوشیاری فرد شود.

این نوع واکنش بدن به‌شدت خطرناک است و با کاهش فشارخون می‌تواند به‌سرعت به شوک آنافیلاکتیک تبدیل شود. در صورت عدم درمان، شوک آنافیلاکتیک می‌تواند کشنده باشد.

اگر پس از خوردن غلات، ماکارونی یا نان علائم واکنش آلرژیک را تجربه کردید، خیلی سریع علائم را با پزشک خود در میان بگذارید.

علائم شوک آنافیلاکتیک در بیماران با آلرژی به گندم

• از دست‌دادن هوشیاری (بیهوش شدن)
• سرگیجه یا سبکی سر
• نبض سریع
• رنگ‌پریدگی و کاهش دمای بدن
• گیجی
• ضعف

آلرژی، حساسیت یا بیماری سلیاک؟

گاهی اوقات آلرژی غذایی با حساسیت‌های غذایی اشتباه گرفته می‌شود. اگر بدن شما به غذا واکنش نشان می‌دهد، خیلی مهم است که تفاوت بین این دو و همینطور تفاوت این شرایط با بیماری سلیاک را بدانید.

• آلرژی غذایی: در یک واکنش آلرژیک، بدن به ماده خارجی (در این مورد، غلات) واکنش نشان می‌دهد و سیستم ایمنی بدن شما به‌سرعت با آنتی‌بادی‌های مخصوص آلرژن که با غذا واکنش نشان می‌دهد، پاسخ می‌دهد.
• حساسیت‌های غذایی: حساسیت یک واکنش آلرژیک نیست، اما می‌تواند منجر به بروز علائم مختلفی در دستگاه گوارش شود. علائم حساسیت غذایی می‌تواند شامل گاز، نفخ و یا اسهال باشد. اگرچه ناخوشایند است، اما عدم تحمل غذایی تهدیدکننده زندگی نیست.
• بیماری سلیاک: این بیماری یک اختلال خودایمنی است که در آن گلوتن (پروتئین موجود در گندم، دانه‌های چاودار و جو) باعث تحریک گلبول‌های سفید خون در بدن می‌شود تا به پوشش روده کوچک حمله کنند. در واقع، سیستم ایمنی بدن به خودش حمله خواهد کرد. در صورت عدم درمان، با گذشت زمان، بیماری سلیاک می‌تواند باعث بروز مشکلات جدی برای سلامتی شود.

تشخیص آلرژی به گندم و غلات

تشخیص آلرژی به گندم و غلات مشکل است. هنگام تشخیص آلرژی به غلات، پزشک شما ابتدا سابقه پزشکی و علائم شما را بررسی می‌کند.

یک متخصص آلرژی ممکن است تست‌های آلرژی خاصی از جمله موارد زیر را انجام دهد.

• تست‌های خراش پوستی برای تشخیص حساسیت به گندم: این تست بسیار حساس شامل قراردادن مقدار کمی از ماده غذایی حساسیت‌زا رو یا پشت بازو و ایجاد خراش روی پوست برای بررسی بروز واکنش می‌شود.
• آزمایش خون و تشخیص حساسیت به گندم: این آزمایش‌ها می‌توانند آنتی‌بادی‌های ایمونوگلوبولین را نسبت به غذاهای خاص در خون اندازه‌گیری کنند.
• چالش مواد خوراکی: این آزمایش با قرارگرفتن تدریجی در معرض مقادیر فزاینده یک آلرژن در یک دوره زمانی انجام می‌شود. در طول این چالش خوراکی، در صورت بروز واکنش، دارو و تجهیزات اورژانسی در دسترس هستند.

ممکن است به بیش از یک دانه از بین غلات آلرژی داشته باشید. این مطالعه نشان داد که بیمارانی که به گندم آلرژی دارند، ۲۰ درصد بیشتر احتمال دارد که به دانه دیگری هم حساسیت داشته باشند.

درمان آلرژی به گندم و غلات

خبر خوب این است که کودکانی که به گندم آلرژی دارند، با افزایش سن و ورود به سنین نوجوانی آلرژی‌شان از بین خواهد رفت. دراین‌بین، بهترین روش برای جلوگیری از واکنش‌های آلرژیک بدن اجتناب از آلرژن است. اگر به یک دانه غلات حساسیت دارید، باید ترکیبات موجود در غذاهایی که می‌خورید را بدانید و به آن‌ها دقت کنید.

اگر به گندم آلرژی دارید، پزشک شما احتمالا یک EpiPen (که به آن خود تزریق‌کننده اپی‌نفرین هم گفته می‌شود) تجویز می‌کند که باید همیشه همراه خود داشته باشید. می‌توانید یاد بگیرید که این دارو را تزریق کنید تا از واکنش آلرژیک خطرناک جلوگیری کنید.

اگر به گندم آلرژی دارید، به آنچه می‌خورید توجه کنید

اگر به دلیل آلرژی از خوردن برخی غلات اجتناب می‌کنید، نظارت بر برچسب‌های مواد غذایی که مصرف می‌کنید بسیار مهم است. باتوجه‌به قوانین، برچسب‌های مواد غذایی باید به‌وضوح در مورد وجود هر یک از ۹ آلرژن اصلی (شیر، تخم‌مرغ، گندم، آجیل درختی، بادام‌زمینی، ماهی، صدف، سویا و یا کنجد) اطلاع‌رسانی کنند.

گندم یکی از مهم‌ترین آلرژن‌هاست اما در مورد جو، دانه‌های چاودار و ذرت این حساسیت وجود ندارد.

گاهی اوقات پیش می‌آید که برچسب‌های مواد غذایی برای شما واضح نیستند. این نکات می‌توانند به شما در تشخیص اینکه آیا یک محصول حاوی گندم، دانه‌های چاودار، جو یا ذرت است یا نه کمک کند:

بیماران سلیکایی حتما غذاهای جایگزین را جدی بگیرند

گاهی اوقات بر روی برچسب مواد غذایی از نام‌های جایگزین یا حتی اصطلاحات لاتین استفاده می‌شود. به کلماتی مانند (Triticum vulgare) گندم، (Hordeum vulgare) جو، (Secale cereale) دانه های چاودار و (Triticale) ترکیبی از گندم و دانه های چاودار توجه کنید. کلمه «مالت» به طور معمول نشان می‌دهد که در محصول مورد نظر از جو استفاده شده است.

غلات می‌توانند ماده تشکیل‌دهنده خوراکی‌ها باشند

برخی از آردها، نشاسته‌ها و شیرین‌کننده‌ها حاوی غلات هستند. در مورد آلرژی به گندم خود کاملا آگاه باشید و بدانید دقیقا چه ماده‌ای محرک آلرژی شما است (به‌ عنوان‌ مثال، شیرین‌کننده‌های سوربیتول و فروکتوز از ذرت و مالتوز از جو ساخته می‌شوند).

به برچسب‌هایی که روی آن‌ها توصیه‌های مربوط نوشته شده توجه کنید

اگرچه این مورد ضروری نیست، اما در بسیاری از شرکت‌های تولیدی مواد غذایی در مورد مواد اولیه استفاده شده که ممکن است حساسیت‌زا باشند، اطلاع‌رسانی می‌کنند و حتی توصیه‌های بهداشتی لازم را هم ارائه می‌دهند.

به هرآنچه می‌خورید توجه داشته باشید

ممکن است در برخی از داروها و مکمل‌ها از گلوتن استفاده شده باشد. فراموش نکنید که علاوه بر غذا، بر روی برچسب این محصولات هم دقت کافی را داشته باشید.

پیدا کردن دستورهای غذایی بدون غلات و گندم

اگر به یکی از دانه‌های غلات آلرژی دارید، پیداکردن راهکاری برای سازگاری با آلرژی شما می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. راه‌هایی وجود دارند که می‌توانند به شما برای دستیابی به دستورهای غذایی و اطلاعات لازم در مورد زمان مصرف آن‌ها کمک کنند.

برخی از رژیم‌های غذایی محبوب، بدون غلات هستند. دستورالعمل‌های این رژیم‌ها ممکن است برای جلوگیری از بروز آلرژی در شما مفید باشند.

غذاهای بدون گلوتن حاوی گندم، جو یا دانه‌های چاودار نیستند. اگر از مصرف گندم اجتناب می‌کنید، غذاهای بدون گلوتن می‌توانند برای شما مناسب باشند. توجه داشته باشید که بدون گلوتن به معنای عدم وجود غلات در مواد غذایی نیست. به‌ عنوان‌ مثال، ذرت حاوی گلوتن نیست. بنابراین، اگر به ذرت حساسیت دارید، گزینه‌های بدون گلوتن به شما کمکی نمی‌کند.

لیستی از محصولات بدون گلوتن سلینو برای خریداری

سخن آخر

اگر به غلات آلرژی دارید، تنها نیستید. اگرچه زندگی بی‌دردسر با وجود آلرژی به گندم و غلات چندان آسان نیست، اما با توجه دقیق به محتویات محصولی که می‌خواهید استفاده کنید و درک قوی از شرایط خاص خود امکان‌پذیر است. برای راحتی کار شما لیستی از غذاهای حاوی گلوتن و فاقد گلوتن را آماده کرده‌ایم. ضمن این که اگر مایل به خریداری محصولات فاقد گلوتن باشید، این محصولات در فروشگاه‌های سراسر کشور در دسترس شما قرار دارد.