چگونه شکرگزاری باعث ایجاد تغییرات در مغز شما میشود

تحقیقات جدیدی نشان می دهد چگونه شکرگزاری باعث تقویت سلامت روحی ما می شود. با افزایش تقاضا و توجه به سلامت روحی و روانی و در نظر گرفتن صرفه اقتصادی و هزینه این کار، متخصصان حوزه سلامت روان با این پرسش رو به رو شده اند که: چگونه یک مراجعه کننده می تواند بیشترین بهره را در کوتاه ترین زمان برده و نتیجه مطلوب را حاصل کند؟

شواهد اخیر روش های مشاوره روانشناسی تکمیلی را پیشنهاد میدهند که همراه با فعالیت هایی است که خرج زیادی برای مراجعه کننده ندارد، در عین حال نتایج قابل خوبی را در بر دارد. در تحقیقات ما این فعالیت های را به یک عدد فعالیت رایگان خلاصه کرده ایم؛ آن شکرگزاری است. در حقیقت، تحقیقات زیادی در دهه های اخیر نشان داده اند که معمولا انسان هایی که موهبت ها و نعمت های خود را دائما به یاد آورده و به خاطر آنها شکرگزاری میکنند، خوشحال تر و به دور از افسردگی هستند.

مشکل این نوع تحقیقات این است که اکثرا بر روی آنهایی صورت میگیرد که با مشکلات روحی خاصی مواجه نیستند. سوال این است که آیا تاثیرات شکرگزاری تنها متعلق به افرادی است که از سلامت روان خوبی برخوردارند؟ چگونه؟

ما هدف این تحقیقات را بزرگسالانی قرار داده ایم-مخصوصا دانشجویان- که در جلسات مشاوره در دانشگاه های خود شرکت می کنند. ما این افراد را درست قبل از شروع اولین جلسه مشاوره خود استخدام کردیم و به طور میانگین، آنها را به طرز نگران کننده ایی دارای سطح سلامت روان پایینی یافتیم. اکثر افرادی که به دنبال جلسات مشاوره در دانشگاه بودند، با مشکلاتی مربوط به افسردگی و اضطراب دست و پنجه نرم میکنند.

ما شرکت کننده ها را به صورت رندوم به 3 گروه تقسیم کردیم. هر سه گروه از خدمات مشاوره به طور یکسان بهره می بردند اما گروه اول علاوه بر آن هفته ای یک بار ملزم به نوشتن نامه ای برای قدردانی از فرد دیگری بودند. در همین حین از گروه دوم خواسته شد تا در مورد عمیق ترین افکار و احساسات خود بنویسند. گروه سوم تمرین نوشتنی نداشتند.

چه نتیجه ای حاصل شد؟ پس از 4 و 12 هفته مشاوره، گزارش شد آنهایی که نامه های شکرگزاری می نوشتند نسبت به کسانی که راجع به افکار منفی یادداشت میکردند و آنهایی که تمرین نوشتنی نداشتند، دارای پیشرفت و بهبود بیشتری در سلامت روان خود بودند. این تحقیقات ثابت میکنند که انجام شکرگزاری نه تنها برای افراد با سلامت روان مطلوب بلکه برای آنهایی که با مشکلاتی در این حوزه دست و پنجه نرم میکنند، ضروری است.

در حقیقت، ثابت شده است که انجام تمرین شکرگزاری در کنار دریافت مشاوره های روانشناسی، نتایج بیشتری را نسبت به زمانی که تنها مشاوره انجام میدهیم به ما ارائه میدهند؛ هرچند که این تمرینات کوتاه و مختصر باشد.

و این تمام مطلب نیست. با نگاهی عمیق تر به نتایج متوجه شدیم که شکرگزاری چگونه بر ذهن و بدن ما تاثیر می گذارد. در حالی که این موارد قطعی نیست، اما در ادامه چهار عاملی که محتملا پشت پرده عمل شکرگزاری است را مرور می کنیم.

1. شکرگزاری ما را از قید احساسات سمی رها می سازد.

در ابتدا با تجزیه و تحلیل صحبت های دو گروهی که تمرین نوشتن داشتند، توانستیم به مکانیزم تاثیرات روحی و روانی شکرگزاری بر ذهن فرد آگاه شویم. ما تعداد کلمات مثبت در رابطه با احساسات، تعداد کلمات منفی در رابطه با احساسات و تعداد کلمات اول شخص جمع (ما) در نوشته های شرکت کنندگان را بررسی کردیم.

آنهایی که در گروه نوشتن شکرگزاری قرار داشتند به نسبت دیگر گروه از کلمات مثبت در رابطه با احساساتشان و کلمه ما به نسبت کلمه های منفی بیشتر استفاده کرده بودند.

هرچند افرادی که بیشتر از کلمات مثبت و کلمه ما استفاده کرده بودند، لزوما دارای سلامت روان بهتری نبودند. تنها زمانی گزارشاتی از وضعیت سلامت روان بهتر به دست می رسید که افراد استفاده از کلمات منفی را کاهش داده بودند. به زبان دیگر، کاهش کلمات منفی- نه صرفا وجود کلمات مثبت- بود که فاصله میان افراد در دو گروه با تمرین نوشتن، از لحاظ سلامت روان را، تعیین میکند.

نکته ای که از این تحقیقات میتوانیم در یابیم این است که گویا نوشتن نامه های شکرگزاری با دور کردن تمرکز فرد بر احساسات و افکار سمی مانند نفرت و حسادت، به او برای بهبود سلامت روان خویش، کمک میکند. هنگامی که شما در حال نوشتن راجع به قدردانی از حضور دیگران در زندگی خود و شکرگزاری برای آن باشید، بیان کردن افکار و عواطف منفی به طرز قابل توجهی برای شما دشوارتر خواهد شد.

2. شکرگزاری حتی در صورتی که آن را با دیگران نیز به اشتراک نگذارید میتواند مفید باشد.

ما به کسانی که در گروه نوشتن نامه شکرگزاری قرار داشتند گفتیم که نیازی به فرستادن نامه به مخاطب مورد نظر نیست. در حقیقت تنها 23 درصد از افراد این گروه نامه های خود را ارسال کردند؛ اما آنهایی که نامه ها را ارسال نکردند نیز از این تجربه و فرصت که در اختیار آن ها قرار گرفته بودن لذت بردند. (به دلیل وجود تعداد بسیار کم افرادی که نامه های خود را ارسال کردند، مقایسه سطح بهبود و سلامت روان آنها با کسانی که نامه ها را ارسال نکردند ممکن نبود.)

این نشان می دهد که فواید شکرگزاری در حوزه سلامت روان منوط به بیان آن به افراد مورد نظر، نیست.

پس اگر شما در ذهن دارید نامه ای برای قدر دانی از کسی بنویسید اما مطمئن نیستید که میخواهید آن را به او ارسال کنید، به شما توصیه می کنیم به هر حال نگارش نامه را انجام دهید. (و معمولا فرستادن آن نیز ایده خوبی است که ما آن را پیشنهاد می دهیم.) اما صرفا نوشتن نامه نیز باعث می شود شما برای وجود افراددر زندگی خود شکرگزار باشید و توجه شما را از عواطف منفی منحرف می کند.

3. مشاهده فواید شکرگزاری زمان بر است.

قابل توجه است که بدانید مشاهده شواهدی دال بر تاثیرات مثبت نوشتن نامه های قدردانی و شکرگزاری بر سلامت روحی افراد، در مطالعات ما نه فورا بلکه به صورت تدریجی و زمان بر، صورت گرفت. در هفته اول پس از شروع تحقیقات، تفاوتی در سلامت روان گروه های مختلف دیده نمیشد اما پس از چهار هفته، پیشرفت گروهی که نامه های شکرگزاری می نوشتند توجه را جلب می کرد واینتفاوت پس از 12 هفته حتی چشم گیر تر شد.

ین نتایج بسیار حائز اهمیت است زیرا تحقیقاتی که بر روش های دیگر درمانی میشود، معمولا نشان میدهند که تاثیر تمرینات در طی زمان کاهش می یابد. ما به طور قطع دلیل این اتفاق در تحقیقات خود را هنوز نمی دانیم. ممکن است نویسنده های نامه های شکرگزاری راجع به محتوای نامه های خود با مشاور خود صحبت کرده باشند. این مکالمات ممکن است باعث تقویت تاثیرات روانشناسی نوشتن نامه های شکرگزاری، شده باشد.

برای اکنون میتوان به طور مختصر گفت: اگر شروع به تمرین و نوشتن نامه های شکرگزاری میکنید، از اینکه فورا پس از نوشتن نامه نتایجی در وجود خود نمی بینید، متعجب نشوید. صبور باشید و آگاه به اینکه مشاهده تاثیرات شکرگزاری در احوال روحی شما، زمان بر است.

4. شکرگزاری تاثیرات ماندگاری بر مغز دارد.

پس از گذشت حدود 3 ماه از شروع جلسات مشاوره، ما برخی از افرادی که در تمرین شکرگزاری شرکت کرده بودند را با دیگرانی که این تمرین بخشی از پروسه مشاوره آنها نبود، مقایسه کردیم. ما میخواستیم متوجه شویم که آیا مغز آنها اطلاعات را به صورت متفاوتی پردازش میکند یا خیر.

ما از دستگاه FMRI برای اسکن فعالیت های مغزی افراد گروه های مختلف در حال انجام یک وظیفه خیریه ای که برای آنها مقرر شده بود، استفاده کردیم. شرح این وظیفه اینگونه است: به افراد مبلغی داده میشد و از آنها خواسته میشد که آن را با توجه به صلاح خویش به فردی که نیاز دارد اهدا کنند. افراد خود تصمیم میگیرند که چه مقدار از آن را میخواهند نگه داشته یا اهدا کنند. (در پایان ما کل این مبلغ استفاده شده در آزمایش را به یک خیریه اهدا کردیم.)

ما میخواستیم متوجه وجه تمایز اهدا کردنی که انگیزه و دلیل پشت آن قدردانی و شکرگزاری بود با نوعی که به دلیل انگیزه های دیگری مانند اجبار یا عذاب وجدان صورت میگیرد، شویم؛ بنابراین ما از شرکت کنندگان خواستیم که بیان کنند چه مقدار قدردان و شکرگزار اهداکننده آن مبلغ و راغب به انجام یک امر خیریه هستند و هم چنین شرح دهند که چه مقدار احساس عذاب وجدان می کنند اگر آن را مبلغ را نگه داشته و به شخص دیگری اهدا نکنند. هم چنین به آنها پرسشنامه هایی دادیم تا میزان شکرگزاری آنها به صورت کلی در زندگی را اندازه گیری کنیم.

ما متوجه شدیم در میان شرکت کننده های زمانی که آنها شکرگزار بودند، نسبت به زمانی که فردی دارای احساسات عذاب وجدان است، فعالیت های مغزی متفاوتی رخ میدهد. به طور دقیق تر، متوجه شدیم افرادی که به طور کلی شکرگزار تر هستند، از حساسیت اعصاب بالاتری در قشای جلوی پیشانی در مغز خود برخوردارند، اینقسمت از مغز مربوط به یاد گیری و تصمیم گیری است. این تحقیقات نشان میدهد افراد شکرگزار، نسب به نوع ابراز قدردانی خود با دقت و ظرافت بیشتری عمل میکنند.

نتیجه جالب دیگر اینکه افرادی که سابقا نامه های شکرگزاری را می نوشتند هنگام بخشش آن مبلغ و انجام عمل خیر نسبت به آنهایی که این نامه های را نمی نوشتند فعالیت های بیشتری در قشای مغزی خود که با دستگاه FMRI اندازه گیری میشد، نشان میدادند.

با توجه به اینکه این آزمایش سه ماه پس از شروع نوشتن نامه های شکرگزاری انجام گرفت، میتوان گفت که شکرگزاری احتمالا دارای تاثیرات ماندگار بر مغز است. در حالی این موضوع به طور قطع ثابت نشده است، میتوان گفت که با تمرین شکرگزاری در طولانی مدت حساسیت های اعصاب مغزی هنگام انجام آن بالاتر می رود و این امر میتواند به بهبود سلامت روان فرد کمک کند.

با وجودی که این تحقیقات شروع و ابتدای راه محسوب میشود اما میتوان نتیجه گرفت که شکرگزاری و قدردانی و نوشتن آن میتواند به افرادی که به دنبال کمک از سوی متخصصان و مشاوران برای سلامت روحی خود هستند، یاری برساند و همچنین توضیحی برای چگونگی عملکرد و تاثیر آن در این مسیر است. در شرایطی که متخصصان به دنبال شیوه ها و اطلاعات جدیدی هستند، امیدواریم این متد به آنها و مراجعه کننده های آنها کمک کند.

چه با مشکلات جدی روانشناسی دست و پنجه نرم میکنید یا خیر، اگر هیچگاه نامه ی شکرگزاری ننوشته اید ما به شما پیشنهاد میدهیم این کار را انجام دهید. ما بسیار از زمان خود را صرف دنبال کردن و تلاش برای دستیابی به چیزهایی می کنیم که نداریم. شکرگزاری توجه ما را معکوس میکند به داشته های خود و کمک میکند برای آنها قدردان باشیم.

منبع: