دلایل آلرژی غذایی و عوامل تحریک‌کننده آن

آلرژی غذایی واکنش غیرطبیعی سیستم ایمنی بدن به مواد غذایی است. طبق تحقیقات دانشمندان، حدود هشت درصد از کودکان و ۱۰ درصد از بزرگسالان در دنیا به انواع آلرژی غذایی مبتلا هستند.

دلایل آلرژی غذایی بسیار مختلف است. در برخی موارد حساسیت غذایی، تبدیل به یک موضوع جدی و خطرآفرین برای فرد تبدیل می‌شود، در حالی‌ که در بیشتر اوقات این حساسیت‌ها فصلی و مقطعی هستند.

نکته بسیار مهمی که باید به آن توجه شود، این است که آلرژی غذایی با حساسیت غذایی تفاوت دارد. به‌ عنوان‌ مثال، فردی که دچار عدم تحمل لاکتوز است، حساسیت غیرآلرژیک دارد و نمی‌توان این مشکل را در دسته آلرژی‌های غذایی قرار داد.

در این مقاله به دلایل احتمالی ایجاد حساسیت غذایی پرداخته‌ایم. اما چرا دانستن دلایل مهم است؟ در پاسخ باید بگوییم با آگاهی نسبت به عوامل ایجادکننده حساسیت تا آنجا که در محدوده اختیارات شما باشد، می‌توانید از آن‌ها دوری کنید. در محدوده اختیارات چرا که عامل ایجادکننده ژنتیکی باشد.

فهرست مطالب:

دلایل آلرژی غذایی و روند بیولوژیکی آن

وقتی سیستم ایمنی بدن، یک ماده بی‌ضرر را مضر تشخیص می‌دهد آلرژی اتفاق می‌افتد. در شرایط عادی، سیستم ایمنی بدن انسان، در برابر عفونت‌ها و سایر عوامل هجومی به بدن، عکس‌العمل نشان داده و از بدن دفاع می‌کند. این فرایند، با شناسایی موادی در سطح یک سلول به نام آنتی‌ژن انجام می‌شود.

آنتی‌ژن‌هایی که بدن آن‌ها را مضر تشخیص می‌دهد، پاسخ ایمنی بدن را به همراه دارند. این پاسخ با آزاد شدن پروتئین‌های دفاعی به نام آنتی‌بادی داده می‌شود. این آنتی‌بادی‌ها به آنتی‌ژن‌ها وصل شده و آن‌ها را مهار می‌کنند.

هر آنتی‌بادی که بدن تولید می‌کند، در برابر آنتی‌ژن خاصی بدن را محافظت می‌کند. آنتی‌ژن همان عامل بیماری‌زا و عامل خطر برای بدن است. به همین دلیل است که برخی از افراد ممکن است فقط به یک ماده غذایی و برخی دیگر به چندین ماده غذایی حساسیت داشته باشند. در اغلب موارد، دلایل آلرژی غذایی به عادات غذایی کشور یا منطقه زندگی فرد مربوط می‌شود. در ادامه، با مهم‌ترین و اصلی‌ترین دلایل آلرژی غذایی آشنا خواهید شد.

در آلرژی غذایی، سیستم ایمنی به یک آنتی‌ژن بدون ضرر، عکس‌العمل بیش از حد نشان می‌دهد. این عکس‌العمل آزادکردن نوعی آنتی‌بادی به نام ایمونوگلوبولین و یا آزادکردن مواد شیمیایی التهابی مانند هیستامین است که باعث تورم رگ‌های خونی و بافت‌ها شده و آبریزش بینی، راش پوستی، آبریزش و قرمزی چشم و مشکلات تنفسی را به همراه دارد.

تاثیر عوامل محیطی بر آلرژی غذایی

یکی از مهم‌ترین دلایل آلرژی غذایی مربوط به آداب‌ و رسوم غذایی یک کشور است. در نقاط مختلفی از جهان دیده شده که یک ماده غذایی، مصرف بیشتری دارد و اتفاقا بیشترین آلرژی غذایی در بین مردم آن منطقه، مربوط به همان ماده غذایی است.

برای مثال در ایتالیا، سبزیجات بخش مهمی از غذاهای مردم این کشور را تشکیل می‌دهد. درعین‌حال، آلرژی به سبزیجات خام، گوجه‌فرنگی و ذرت هم در این کشور بیشتر از دیگر حساسیت‌های غذایی به چشم می‌خورد. همچنین در شرق آسیا، برنج یک منبع اصلی برای غذاهای مختلف است. در حالی‌ که به‌ عنوان یکی از غذاهای آلرژی‌زا در این منطقه شناخته می‌شود.

تاثیر عوامل ژنتیکی بر آلرژی غذایی

در میان دلایل آلرژی غذایی ، عوامل ژنتیکی تاثیر چشمگیری بر بروز حساسیت دارند. بسیار دیده شده که اعضای یک خانواده، همگی به یک ماده غذایی، واکنش آلرژیک داشته‌اند. دانشمندان معتقدند داشتن والدینی که به بادام‌زمینی آلرژی دارند، خطر ابتلا به آلرژی مشابه را در فرزندان ۷۰ درصد افزایش می‌دهد.

تاثیر محرک‌های رایج غذایی در ایجاد آلرژی

با وجود این‌که دلایل آلرژی غذایی بسیار زیاد بوده و غذاهای زیادی هم موجب این مشکل در بدن می‌شوند، سازمان بهداشت جهانی فهرستی متشکل از ۸ ماده غذایی که بیشترین آلرژی را در جهان ایجاد می‌کنند، منتشر کرده است.

هشت ماده غذایی که بیشترین آلرژی را در جهان ایجاد می‌کنند

این مواد غذایی عبارت‌اند از:

1. شیر
2. تخم‌مرغ
3. بادام‌زمینی
4. آجیل‌های درختی
5. ماهی
6. صدف
7. سویا
8. غلات حاوی گلوتن

محرک‌های مختلف در ایجاد دلایل آلرژی غذایی

در محیط اطراف و در بدن هر فردی محرک‌های زیادی وجود دارد که دلایل آلرژی غذایی، همچون عوامل بیولوژیکی و محیطی را تحریک کرده و باعث حساسیت می‌شود. برخی از این محرک‌ها در ادامه لیست شده است.

• قرار گرفتن در معرض باکتری‌ها یا ویروس‌هایی که با بیماری‌های خودایمنی ارتباط دارند، می‌تواند پاسخ ایمنی طبیعی بدن را فعال کند.
• قرار گرفتن در معرض طیف گسترده‌ای از آلرژن‌ها، به دلیل افزایش سن، سفرهای قاره‌ای و بین‌قاره‌ای، جابه‌جایی خانه یا مهاجرت، سیستم ایمنی بدن را هوشیار می‌کند.
• بارداری، یائسگی و سایر تغییرات ناگهانی هورمونی هم عوامل دیگری هستند که روی پاسخ ایمنی بدن تاثیرگذارند.
• اختلال سیستم ایمنی بدن در دوران کودکی، ممکن است فرد را در سنین بالاتر نسبت به آلرژی‌های غذایی آسیب‌پذیرتر کند.
• افزودنی‌های غذایی و روش‌های فراوری غذا واکنش بدن نسبت به غذاهای غیر فراوری را تغییر می‌دهد.
• گاهی وجود آلرژی به یک ماده غذایی، باعث بروز حساسیت‌های دیگر می‌شود. در این شرایط، بدن به پروتئینی که از نظر ساختار مشابه پروتئین آلرژی‌زا است، واکنش نشان داده و به‌ این‌ ترتیب، سیستم ایمنی هر دو ماده را یکسان تشخیص می‌دهد. به این وضعیت واکنش متقابل می‌گویند. سندرم لاتکس غذا (میوه‌هایی که مواد حساسیت‌زا مثل لاتکس دارند باعث ایجاد این سندروم می‌شوند) یکی از همین واکنش‌های متقابل است. در این سندرم، فردی که به لاتکس حساسیت دارد به آووکادو، موز و کیوی هم واکنش آلرژیک نشان می‌دهد.

واکنش آلرژیک در بدن چگونه فعال می‌شود؟

علت دقیق حساسیت افراد به این غذاها هنوز به طور دقیق مشخص نشده است. اما آنچه در فرایند آلرژی با محرک‌های رایج غذایی اتفاق می‌افتد این است که سیستم ایمنی بدن در طول مواجهه با یک غذای خاص، تصمیم می‌گیرد که به آن حساس باشد. دانشمندان هنوز نمی‌دانند دلیل اصلی ایجاد این مکانیسم چیست.

برخی از دانشمندان حساسیت را این‌طور تعریف کرده‌اند: «حساسیت، ناشی از نحوه ارائه آنتی‌ژن‌ها به سیستم ایمنی بدن است». به‌ عنوان‌ مثال، هنگامی که یک پروتئین ناشناخته وارد بدن می‌شود، گلبول‌های سفید خون آن‌ها را گرفته و برای بررسی به غدد لنفاوی می‌فرستد.

پروتئین در آنجا با سلول‌های ایمنی مواجه می‌شود که پاسخ ایمنی را تنظیم می‌کنند. این سلول‌ها پروتئین را شناسایی کرده و حضور آن‌ها را در بدن مجاز می‌دانند یا آن را ناشناس تشخیص داده و بلافاصله سیستم ایمنی فعال شده تا عامل ناشناخته را از بین ببرد. را برای حمله فعال می‌کنند. لازم به ذکر است که اغلب آلرژی‌های غذایی، در دستگاه گوارش رخ می‌دهد.

سخن آخر

اگرچه هیچ راهی برای پیش‌بینی دقیق آلرژی‌های غذایی وجود ندارد؛ اما از آنجاکه مهم‌ترین دلایل آلرژی غذایی عوامل ژنتیکی و محیطی هستند، با توجه‌ به پیشینه خانوادگی و آب‌وهوا، می‌توان حدس زد که فرد در معرض آلرژی قرار دارد یا خیر.

برخی از آلرژی‌ها ممکن است بسیار شدید و خطرآفرین باشند؛ اما هیچ راهی برای تشخیص زودهنگام آن‌ها وجود ندارد. آنافیلاکسی، یکی از شدیدترین واکنش‌های آلرژیک است که در صورت درمان به موقع، منجر به شوک، کما، خفگی، نارسایی قلبی یا تنفسی و حتی مرگ می‌شود. اما خبر خوب این است که آمار واکنش‌های شدید آلرژیک بسیار پایین‌تر از واکنش‌های معمولی است.

اکنون که دلایل آلرژی غذایی و غذاهای آلرژی‌زا را می‌شناسید، می‌توانید بهتر با آلرژی غذایی خود کنار بیایید و از عوامل تشدیدکننده دوری کنید.